Charakterystyka miejscowości

BEŁCZNA (dawniej Neukirchen)

Duża wieś o układzie owalnicy z zabudowanym nawsiem. Metryka średniowieczna. Aż do 1691 r. wieś stanowiła własność rodu von Borck. Pierwsza wzmianka historyczna o Bełcznie pochodzi z początku XVII w. Folwark często zmieniał właściciela. Od schyłku XIX w. do 1945 r. był w posiadaniu rodziny von Redei.

Folwark i zespół rezydencjonalno-parkowy położone są w południowo-wschodniej części wsi. Eklektyczny w stylu dwór wzniesiony w 2 poł. XIX w. rozbudowano na pocz. XX w., nadając całości kształt litery „T”. Elewacja frontowa rezydencji rozwiązana została w sposób harmonijny, z trójosiowym ryzalitem zwieńczonym pośrodku trójkątnym tympanonem. Za dworem rozpościera się założony w XIX w. dworski park krajobrazowy ze starodrzewiem (m.in. jawor o obwodzie 370 cm).

Murowany kościół z XVI w., usytuowany w obrębie nawsia, został gruntownie przebudowany i odnowiony w latach siedemdziesiątych XIX w. Do korpusu dostawiono prezbiterium i dwukondygnacyjną wieżę o cechach neogotyckich. Dolną jej część zbudowano z ciosów granitowych, górną z cegły, a całość nakryto spiczastym ośmiobocznym hełmem. We wnętrzu na uwagę zasługują, ustawione na drewnianej emporze chórowej, działające organy piszczałkowe z 1904 r. W prezbiterium znajduje się obraz z 1895 r. Wniebowstąpienia Pana Jezusa oraz dwa obrazy olejne z 2000 r., przedstawiające patronów parafii: św. Piotra i św. Pawła, ufundowane przez parafian z okazji roku jubileuszowego. W 4 oknach są zabytkowe witraże z 1914 r. Trzy przedstawiają sceny z życia Pana Jezusa oraz jeden ukazuje Marcina Lutra słuchającego Jezusa (ciekawostka !). Kościół poświęcony został 20.06.1946 r. pw. św. Piotra i św. Pawła. Erygowana w 1971 r. parafia Bełczna obejmuje filię w Worowie. Cmentarz komunalny, usytuowany za wsią, założono w I poł. XX w.

Naprzeciwko kościoła znajduje się budynek, mieszczący dawniej pastorówkę, czyli dom pastora. Obok w rogu podwórza rośnie pięć wspaniałych pomnikowych cisów. Największy okaz o obwodzie 175 cm.

BONIN (dawniej Bonin)

Średniej wielkości wieś położona jest wśród lasów Pojezierza Drawskiego, ciągnących się od Łobza po Brzeźniak. Metryka średniowieczna. Wieś wzmiankowana w dokumentach po raz pierwszy w 1406 r., stanowiła własność Borcków do początku XX w. Właścicielem majątku ziemskiego w 1945 r. był Viktor Porak. Zachowany czytelny układ owalnicowy wsi został nieznacznie wtórnie rozbudowany.

Bonin to przede wszystkim konie. Prężnie działa tu kilka ośrodków konnych.

Zespół dworsko-parkowy oddzielony jest od wiejskich zabudowań niewielkim strumieniem. Dwór myśliwski o cechach eklektycznych zbudowano w XIX w. i rozbudowano na początku XX w. Od frontu budowlę zdobi charakterystyczny ryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem. Obecnie obiekt wraz z dawnym folwarkiem wykorzystany jest na ośrodek konny. Z dworem sąsiaduje park o charakterze leśnym. Wśród starodrzewu przeważają dęby. W przylegającym do parku młodym lesie dębowo-sosnowym znajduje się grób rodziny Porak.

Kościół usytuowany w obrębie nawsia w centrum wsi, wzniesiono w 1845 r. w stylu neogotyckim. Fundatorem świątyni był Luis von Borcke. Korpus o wysokości 12,5 m wzniesiono na planie prostokąta bez wyodrębnionego prezbiterium. Ściany z kamienia narzutowego, koronuje prosty gzyms ceglany. Dwukondygnacyjną wieżę o wys. 19 m zwieńczono barokowym hełmem z pocz. XVIII w. Drugą, ceglaną kondygnację przecinają kuliste otwory akustyczne. Dzwon odlano w Szczecinie w 1845 r. Z cennego wyposażenia, pochodzącego ze starszej świątyni, wskazać należy manierystyczny ołtarz z XVII w. wraz z obrazem olejnym Zdjęcie z krzyża oraz ośmioboczną, barokową ambonę z tego samego okresu. Pod południowo-wschodnią częścią nawy znajduje się krypta grzebalna. Poświęcony w 1946 r. pw. św. Józefa.

W pobliżu kościoła zwraca uwagę stary budynek - dom rzemiosła. We wsi znajdują się ciosane głazy o wys. do 1,5 m, pełniące dawniej funkcje drogowskazów lub znaków granicznych. W pobliżu Bonina występuje źródło dolinne, którego woda jest bardzo ceniona przez tutejszą ludność.

DALNO (dawniej Lindenfelde)

Typowa wieś pofolwarczna. Powstała w 1847 r. w wyniku komasacji rozdrobnionych gruntów rolnych, należących do łobeskiego kupca Borchardta. Nabywcą i pierwszym gospodarzem folwarku został niejaki Piper. W tym samym czasie wskutek analogicznego procesu powstał sąsiedni majątek ziemski Trzeszczyna (Heinrichsfelde). Dalno usytuowane jest na wschodnim skraju doliny Regi. Okolice wsi zostały obsadzone lasem w ramach zalesiania gruntów porolnych.

Zespół pałacowo-parkowy zlokalizowany jest w zachodniej części wsi. Pałac w stylu eklektycznym wzniesiono w połowie XIX w. Jednokondygnacyjna budowla z użytkowym poddaszem przykryta jest dachem naczółkowym. Do pałacu przylega park krajobrazowy z drugiej połowy XIX w., ciągnący się łagodnym grzbietem między wąwozami.

DOBIESZEWO (dawniej Dübzow)

Duża wieś o układzie ulicówki. W okresie wczesnośredniowiecznym istniała tu osada związana z grodziskiem Unimie. Zgodnie z legendą wieś założył rycerz Dobiesław Wetuch (nadał także prawa miejskie Płotom). Pierwsza udokumentowana wzmianka o Dobieszewie pochodzi z 1348 r. Właścicielem majątku w 1945 r. był Helmut Pretzell.

W północnej części wsi umiejscowiony był zespół pałacowo-parkowy, z którego zachował się tylko park krajobrazowy o charakterze leśnym z XIX w. Z pałacu ostały się resztki fundamentów. Jeszcze po wojnie mieściły się tutaj mieszkania i biura.

Pośrodku wsi posadowiony jest kościół gotycki z początku XV w., przebudowany przez Eugena Pretzlla w 1862 r. Orientowaną budowlę, nakrytą stromym dachem, wzniesiono z kamieni narzutowych. Budynek spinają potężne narożne przypory. W ścianie południowej znajduje się charakterystyczny portal o półpełnym łuku. Wśród cennego wyposażenia na czoło wysuwa się gotycki drewniany tryptyk z XV w. ze św. Krzysztofem, św. Anną Samotrzeć, św. Katarzyną i 12 Apostołami. Warto również wskazać późnogotycki krucyfiks z pasyjką Chrystusa oraz renesansową ambonę. We wschodnich oknach znajdują się współczesne witraże. Kościół został poświęcony 9.10.1946 r. pw. Św. Mateusza Biskupa. Obok kościoła stoi drewniana, otwarta dzwonnica z 1862 r., postawiona przez
E. Pretzlla. Dzwon ufundowany został przez patrona kościoła F. von Ostena w 1696 r. Przy świątyni znajduje się cmentarz ewangelicki, założony w 2 poł. XIX w. Obiekt zachował się w dobrym stanie dzięki staraniom mieszkańców Dobieszewa.

GRABOWO (dawniej Grabow)

Wieś o metryce średniowiecznej, wymieniona po raz pierwszy w XVI w. Stare lenno Borcków. W 1945 r. właścicielem majątku ziemskiego był Jürgen von Borcke. Zachowany jest układ wsi w formie ulicówki.

Zespół dworsko-parkowy zlokalizowano w południowej części Grabowa. Dwór wybudowany i rozbudowany w XIX w., rozplanowano na rzucie prostokąta. Pierwotne poddasze o wysokim dwuspadowym dachu adoptowano do funkcji mieszkalnej poprzez wbudowanie obszernej wstawki. Od strony zachodniej dostawiono do korpusu w 1889 r. poprzeczne skrzydło o cechach neorenesansowych. Oryginalne zdobienia architektoniczne zachował ryzalit wieńczący skrzydło. Obecnym gospodarzem dworu jest stowarzyszenie MONAR.

Południową część zespołu rezydencjonalnego zajmuje park naturalistyczny z XIX w., rozplanowany przy owalnym stawie. Nad jego brzegiem rośnie sędziwy dąb o obwodzie 525 cm.

Kościół murowany, częściowo z głazów narzutowych, wzniesiono w centrum wsi w 1909 r. Wieża na planie prostokąta, przykryta płaskim dachem, dostawiona została do korpusu. Kościół poświęcony został w 1978 r. pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Za kościołem na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego znajduje się grób rodziny Borcków.

W północnej części wsi ustawiony został w 1920 r. kamienny krzyż poświęcony mieszkańcom Grabowa, poległym podczas I wojny światowej. Wykaz nazwisk obejmuje 19 pozycji. Pod obeliskiem umieszczono urny zebrane z 3 miejsc bitewnych.

KARWOWO (dawniej Carow)

Stara wieś położona jest na zachodnim, całkowicie zalesionym brzegu doliny Regi. Część wschodnia wraz z folwarkiem znajduje się na ogromnym cyplu lądowym, ograniczonym głębokimi wąwozami. W 1491 r. utworzono w Karwowie parafię. Na terenie dawnego folwarku wyróżnia się gorzelnia, z górującym nad okolicą wysokim kominem. Obok wioski znajduje się cmentarz żydowski (kirkut). Niecały kilometr od zabudowań położone jest jez. Karwowo. Ze wsią związane są wczesnośredniowieczne grodzisko i cmentarzysko słowiańskie.

W centrum wsi zlokalizowany jest kościół ryglowy z 1777 r. Niewielka, założona na planie prostokąta, budowla o wysokości prawie 8 m, zamknięta jest trójbocznie od wschodu. We wnętrzu wzdłuż zachodniej ściany biegnie balustrada chórowa. Na ołtarzu znajduje się stylizowany obraz przedstawiający Matkę Boską Częstochowską. Na uwagę zasługują również dwa zabytkowe lichtarze i świecznik. Dawniej świątynię otaczał cmentarz ewangelicki, założony w 2 poł. XVIII w. Obecna nekropolia znajduje się nieco na południe od zabudowań. Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej poświęcony został 15.08.1945 r. Obok świątyni stoi otwarta, drewniana dzwonnica z końca XIX w. ze spiżowym dzwonem datowanym na początek XVI w.

KLĘPNICA (dawniej Glietzig)

Niewielka wieś o luźnej zabudowie rozlokowana jest wzdłuż krętej drogi opadającej ku południowemu krańcowi rynnowego jeziora. Już w średniowieczu stanowiła lenno rodu Borcków. Właścicielem majątku ziemskiego w 1945 r. był Kurt Splittgerber. Wieś położona jest nad jez. Klępnicko.

Nad wiejskimi zabudowaniami góruje okazały pałac z XIX w. Obecnie jest w odbudowie. Piętrowa budowla w stylu neoklasycznym z elementami secesji, bogato zdobiona architektonicznie, z pseudoryzalitami na osi, kryta jest dachem czterospadowym. Najbardziej charakterystyczny jest ryzalit ogrodowy z głowicami jońskimi. Do pałacu przylega niewielki, zadbany park.

We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne.

Przy drodze do stacji kolejowej (oddalonej od wsi o 2 km) zlokalizowany jest niewielki cmentarz wiejski, założony w 1 poł. XX w. Wśród niemieckich i polskich grobów warto zwrócić uwagę na charakterystyczny głaz-pomnik oraz grobowce ostatnich właścicieli folwarku, m.in. Maxa Splittgerbera.

ŁOBŻANY (dawniej Labes A und D albo Labes Tivoli)

Niewielka wieś pofolwarczna położona jest w sąsiedztwie Łobza. Powstała na bazie dwóch odrębnych folwarków, wykształconych z rozległych dóbr Borcków. Interesująca jest geneza nazwy wsi, wskazująca na historyczne powiązania z Łobzem. Ostatnim właścicielem połączonych folwarków w 1945 r. była Martha von Borcke.

Okazały pałac w stylu eklektyzmu historycznego wzniesiony został w 1880 r. przez Luisa von Borcke. Jest to dwukondygnacyjna budowla, o płaskim dachu, z przylegającymi do boków niższymi pawilonami, zakończonymi od frontu wykuszami. Główne wejście poprzedzone jest drewnianym gankiem. Budowla zwieńczona jest fryzem z płycinami wypełnionymi girlandami z owoców i kwiatów. Pałac przypomina wystrojem architektonicznym willę renesansową. Wewnątrz zachowała się oryginalna winda kuchenna.

Przed pałacem znajduje się owalny gazon z okazałymi cisami, ograniczający podwórze folwarczne. Po stronie północnej rezydencji usytuowany jest park podworski o czworobocznym kształcie. Na uwagę zasługują olbrzymie modrzewie. Od zachodu zespół pałacowo-parkowy ograniczają dawne stawy, otoczone sędziwymi dębami.

PRZYBORZE ( dawniej Piepenhagen )

Niewielka wieś zlokalizowana jest na wschodnim brzegu doliny Regi. Tuż za ostatnimi zabudowaniami rozpoczyna się strome zbocze. Deniwelacja wynosi nawet 50 m. Z wysokiego brzegu rozpościera się ciekawy widok na stawy, wzniesienia i lasy. Uroku okolic wsi dodają piękne aleje starych drzew – brzozowa, klonowa oraz wierzbowa, którą dotrzeć można nad Regę, gdzie drewniany most skraca drogę nad jez. Karwowo.

Pierwsze dokumentowane wzmianki o Przyborzu pochodzą z XVI w. Wieś jest typową ulicówką. Od średniowiecza do XIX w. była w posiadaniu rodu Borcków. Właścicielem majątku w 1945 r. była rodzina Rohrschneider.

Na skraju wsi znajduje się cmentarz ewangelicki, założony w 2 poł. XIX w. Najstarszy grób pochodzi z 1858 r. Pochowano tu jednego z właścicieli majątku - Carla Gottliba Hella. Zachowało się tu sporo charakterystycznych dla poniemieckich cmentarzy krzyży - najstarsze z lat 1862, 1863, 1864. Na szczególną uwagę na cmentarzu zasługuje stanowisko bluszczu pospolitego. Roślina oplata drzewa pnączami o grubości ramienia dorosłego człowieka, często wspinając się aż do samej korony.

W dawnym wyrobisku żwirowni, na południe od zabudowań, spoczywa głaz narzutowy o obwodzie 9,1 m. Potężny odłamek granitu został przetransportowany ze Skandynawii przez lądolód przed kilkunastoma tys. lat.

Wysoki, trawiasty brzeg doliny Regi stwarza wymarzone warunki do nauki i uprawiania lotniarstwa. Korzystne są wiatry południowe i zachodnie. Dobre warunki znajdą tu także miłośnicy sportów zimowych. Podczas śnieżnej zimy strome zbocza idealnie nadają się do zjazdów narciarskich i saneczkarskich.

PORADZ (dawniej Mühlendorf)

Średniej wielkości wieś o metryce średniowiecznej, położona jest wśród pól. Poradz stanowił dawniej lenno rycerskie Borcków. W pobliżu wsi odkryto podczas budowy drogi w 1855 r. cmentarzysko kurhanowe z neolitu. Zachowany jest układ owalnicowy wsi z centralnym placem. Wieś związana była z folwarkiem i zespołem dworsko-parkowym, z którego zachował się dwuczęściowy park krajobrazowy.

Nad wsią góruje ceglany wiatrak holenderski z XIX w. Bryle nadano kształt ściętego stożka o wys. 14 m i średnicy 10 m. W środku mieszczą się 3 kondygnacje robocze i poddasze. Dach o aerodynamicznym kształcie obracał się pod wiatr przy pomocy niewielkiej turbiny. Mechanizm napędowy to 4 skrzydła, osadzone w żeliwnej głowicy. Możliwość obrotu tylko kopuły jest cechą, która odróżnia poradzką budowlę od typowo polskiego wiatraku, który był obracany do wiatru całym korpusem. Ostatnim młynarzem w 1945 r. był Franz Naatz. Obecnie wiatrak zagospodarowywany jest turystycznie.

RYNOWO (dawniej Rienow)

Niewielka wioska o układzie ulicówki z luźną zabudową zlokalizowana jest na skraju rynnowej niecki. Wieś o rodowodzie średniowiecznym wzmiankowana w 1595 r. jako lenno Borcków. Ostatnim gospodarzem majątku w 1945 r. był Berndt von Borcke.

Folwark wraz z zespołem rezydencjonalnym zajmuje północną część wsi. Okazały dwukondygnacyjny pałac wybudowany został około 1890 r. przez Paula Albrechta von Borcke. Budowlę nakryto wysokim dachem mansardowym z wystawkami w formie tympanonu. Od strony frontowej uwagę zwraca portyk z kolumnadą w formie owalnej werandy. Na frontowej ścianie umieszczono kartusz z herbem rodziny von Borcke. Na dziedzińcu pałacu pomiędzy wielopiennymi, krzewiastymi cisami stoi obelisk upamiętniający walki toczone wiosną 1945 r. o rozbicie oddziałów niemieckich (10 Korpus SS, grupa Tettau), zamkniętych w tzw. worku świdwińskim. Do pałacu przylega park naturalistyczny z 2 poł. XIX w. Wśród starodrzewu wyróżnia się okazały platan rosnący tuż za rezydencją.

Wiodącą przez wieś drogę otaczają pomnikowe jesiony. Na skraju wsi zachowały się fragmenty cmentarza ewangelickiego. Tutaj stał dawniej kościół ryglowy z XVIII w. Na uwagę zasługuje obelisk z 1919 r. z wykazem 21 nazwisk mieszkańców Rynowa i Tarnowa, poległych na frontach I wojny światowej. Na cmentarzu znajdują się miejsca pochówku dawnych właścicieli dóbr rynowskich.

TARNOWO (dawniej Tarnow)

Niewielka wieś położona nad Starą Regą, wzmiankowana w dokumentach w końcu XVII w. Dobro Borcków aż do XVIII w. i ponownie od końca XIX w. W latach 1939-1945 w posiadaniu Hildegardy von Borcke. 400 metrów na północ od wsi, w gminie Brzeżno, położone jest jez. Pęcerzyno.

Młyn wodny w Tarnowie nad Starą Regą udokumentowany jest historycznie od XVIII w. Obecny budynek wzniesiono na początku XX w. za sprawą Stefana von Borcke. Budowla z cegły ceramicznej o wysokim dachu mieści aż 4 kondygnacje z czego dwie na poddaszu. Dzieli się na część mieszkalną i gospodarczą. Do zasadniczego budynku przylega od północy budynek pędni, ulokowany nad kołem młyńskim. Zachowało się oryginalne wyposażenie techniczne pochodzące sprzed 1945 r. - urządzenia transmisyjne i mlewne. Obecnie młyn pełni funkcję elektrowni wodnej.

We wsi znajduje się pomnik upamiętniający walki toczone wiosną 1945 r. z oddziałami niemieckimi zamkniętymi w okrążeniu pomiędzy Łobzem a Świdwinem. W okolicach Tarnowa toczyły się zażarte walki, podczas których zlikwidowano trzon sił hitlerowskich. Śladem tego są resztki umocnień i bunkier.

UNIMIE (dawne Unheim)

Wieś o rodowodzie średniowiecznym położona jest w dolinie w pobliżu Regi. W centrum na wzniesieniu usytuowany był kościół ryglowy z końca XVII w., jeden z najstarszych tego typu na Pomorzu Zachodnim. Śladem dawnych dziejów Unimia jest rezydencja ziemiańska. Dwór w stylu eklektycznym wybudowano w 1893 r. Z rezydencją sąsiaduje park naturalistyczny z 2. poł. XIX w. Wśród wiekowych drzew wyróżniają się potężne dęby. Najokazalszy o obwodzie 510 cm.

Nad wsią wznosi się widoczna z oddali góra Chełm o wys. 108,2 m n.p.m. Dawni mieszkańcy okolicznych osad w przypadku niebezpieczeństwa chronili się w grodzisku zlokalizowanym nad jez. Dobieszewo. Osady były ich domem, gród schronieniem, a leśne zagajniki świątynią. Kto wie, może właśnie na wzgórzu Chełm prosili swoje bóstwa o bezpieczeństwo, urodzaj i pomyślność.

WOROWO (dawniej Wurow)

Stara wieś zlokalizowana jest na wzniesieniu nad Regą. Wzmiankowana w dokumentach z XVII w. jako część latyfundiów Borcków. Majątek rycerski wraca w ręce Borcków w XX w. i pozostaje ich własnością do 1945 r. Zachowany jest układ owalnicy z dużym, wydłużonym, zabudowanym nawsiem. Stacja kolejowa Worowo oddalona jest o 1,5 km (bezpośrednio przy wsi Prusinowo).

W centrum Worowa usytuowany jest kościół ryglowy, wzniesiony przez Franciszka Henryka Borcka w 1707 r. W końcu XIX w. rozbudowany został o dwie usytuowane przeciwległe przybudówki otwarte do wnętrza świątyni. Obecnie wykorzystywane są na ołtarze boczne i empory. Budowla została odnowiona i przebudowana w 1977 r., dzięki ofiarności mieszkańców wsi. Świątynia orientowana, przykryta stromym dachem. Drewniana wieża wyrasta z korpusu. Obecnie zachowana jest tylko jej dolna część, przykryta płaskim dachem. Kościół poświęcony w 1946 r. pw. Imienia Maryi. Początkowo należał do parafii Łobez, obecnie filia parafii w Bełcznie. Przy kościele znajduje się cmentarz komunalny, dawniej ewangelicki. Pierwsze pochówki pochodzą z początku XIX w.

Kilometr od zabudowań wsi znajduje się charakterystyczny wiadukt kolejowy. Dwuprzęsłowa budowla wzniesiona w 1891 r., nawiązuje stylem do akweduktów rzymskich.

WYSIEDLE (dawniej Woitzel)

Stara wieś leży na terenie dawnych włości Borcków, znajdujących się w ich władaniu co najmniej od 1280 r. Zachowany został dawny układ owalnicy z wrzecionowatym nawisem. Przed 1566 r. wieś stała się siedzibą nowej gałęzi rodu za sprawą Joachima VIII Borcka, który opuścił rodzinne Węgorzyno. Śladem dawnego folwarku jest park naturalistyczny z XIX w., sąsiadujący ongiś z renesansowym zamkiem z XV w. Przy parkowym stawie stoi dębowy krzyż, postawiony za sprawą mieszkańców wsi. Tu pochowany jest ostatni właściciel tutejszego majątku ziemskiego K. Olof Lindequist, rozstrzelany w 1945 r. Perłą wśród zabytków Ziemi Łobeskiej jest renesansowy kościół w Wysiedlu z kompletnym manierystycznym wyposażeniem. Świątynia usytuowana w obrębie nawsia wzniesiona została przez Joachima VIII Borcka przed 1580 r. W XVIII w. do korpusu dostawiono obszerną kryptę grzebalną, której wyższa kondygnacja otwarta do wnętrza świątyni, służyła jako empora dworska. W tym samym wieku od zachodu dobudowano drewniana oszalowaną wieżę, zwieńczoną ośmiobocznym hełmem z kogutkiem.

Wyposażenie kościoła ukształtowane zostało w wyniku jednorazowej fundacji, co objawia się rzadko spotykaną jednością i konsekwencją formy. Pierwszy w 1606 r. ufundowany został ołtarz. Składa się z pięciu części (pentaptyk), zdobionych rzeźbionymi przedstawieniami z Nowego Testamentu. Najstarsza, środkowa część, pierwotnie tryptyk, przedstawiająca Ukrzyżowanie, powstała około 1580 r. Jest to najwcześniejszy protestancki ołtarz na Pomorzu Zachodnim, uważany za jeden z najpiękniejszych. Niedługo potem ufundowano emporę muzyczną. Chrzcielnica powstała w 1623 r., po roku ambona, zaś empory kolatorskie przed 1627 r. Wszystkie sprzęty liturgiczne zdobione są scenami biblijnymi, często opatrzonymi cytatami z Ewangelii. Przedstawienia te o głębokim sensie symbolicznym, stanowią typowy protestancki program religijny. Na przykład treści zawarte w scenach przedstawionych na chrzcielnicy wskazują przede wszystkim na znaczenie sakramentu chrztu dla zbawienia. Motywy religijne uzupełnione zostały przez elementy świeckie w postaci herbów fundatorów. Empory kolatorskie zawierają cały wywód genealogiczny rodu Borcków.

W podziemiach kościoła zachowały się zmunifikowane zwłoki dawnych właścicieli Wysiedla.

ZACHEŁMIE (dawniej Löpersdorf)

Niewielka wieś pofolwarczna o układzie ulicówki. Folwark należał ongiś do włości rodu Loeperów, również właścicieli Strzmiela, którzy w XVIII w. w Zachełmiu wznieśli pałac i założyli piękny park. Wieś bogata jest w drzewa pomnikowe. Występuje tu dużo dębów. Wiekowe okazy rosną pojedynczo i w alejach. Szczególnie interesująca jest aleja lipowa o długości kilometra, ciągnąca się przy drodze brukowej Zachełmie - Meszne.

Z dawnego zespołu pałacowo-parkowego zachował się park naturalistyczny, największy w gminie. Śladem pałacu jest oryginalny taras widokowy z murem oporowym. Starodrzew parku to przede wszystkim dęby, akacje, klony oraz pomniki przyrody potężny platan i największa na Ziemi Łobeskiej lipa o obwodzie 710 cm.

ZAGÓRZYCE (dawniej Saagerlitz)

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą już z XIV w. W centrum znajduje się kościół z XIX w. W części południowo-wschodniej znajduje się folwark i niewielki park krajobrazowy z drugiej połowy XIX w.

Kościół o wys. 7 m zbudowany z kamienia narzutowego, zaprojektowano na planie prostokąta z dobudowaną zakrystią. Wewnątrz znajduje się obraz patrona kościoła św. Marcina oraz oryginalne dziewiętnastowieczne ławki. Od strony zachodniej usytuowano drewnianą emporę chórową. Kościół poświęcono 11.11.1945 r. pw. św. Marcina Biskupa z Tours. Przy świątyni zlokalizowany jest cmentarz komunalny, dawniej ewangelicki, założony w 2 poł. XIX w. Tu znajduje się murowana dzwonnica, wzniesiona po 1945 r. Tuż obok stoi pomnik poświęcony mieszkańcom Zagórzyc, którzy zginęli podczas I wojny światowej.

ZAJEZIERZE (dawniej Schönwalde)

Wieś o rodowodzie średniowiecznym, aż do 1778 r. należała do odrębnej gałęzi rodu Borcków, która miała posiadłości także w Pęzinie, k. Stargardu. W 1945 r. dobrami w Zajezierzu władał Walter von Köller. W średniowieczu Borckowie wznieśli tu warowny zamek, na którego miejscu prawdopodobnie stoi dziś pałac. Zachowany został dawny układ wsi placowej. Wieś położona jest nad sztucznym jeziorem Nowe Zajezierze. Zespół pałacowo-parkowy usytuowany jest nad brzegiem jeziora. Pałac wzniesiony został na niewielkim wzgórzu. Trójkondygnacyjna budowla rozplanowana jest na rzucie litery „C”. W XVII w. Borckowie wybudowali tu renesansowy dwór, do którego w okresie baroku dostawiono skrzydła. Całości nadano charakter okazałej rezydencji. Fasadę pałacu poprzedza reprezentacyjny dziedziniec honorowy, ujęty po bokach pałacowymi skrzydłami.

Bezpośrednio do pałacu przylega park krajobrazowy położony nad brzegiem jeziora. Wśród starodrzewu zwracają uwagę okazałe buki o obwodach ponad 4,5 m oraz potężne jesiony. W parku znajdują się miejsca pochówku dawnych właścicieli majątku ziemskiego.

Kościół istniał w Zajezierzu już w średniowieczu. Obecna świątynia wzniesiona została w 1845 r. za sprawą ówczesnego pastora dr. Regensburga oraz właściciela wsi radcy handlowego ze Szczecina Goeorga Teodora Neumanna. Budowla salowa założona została na rzucie prostokąta. Ściany murowane z kamienia łupanego. We wnętrzu przy ścianie zachodniej znajduje się chór muzyczny z sześciogłosowymi organami z 1845 r. Na uwagę zasługują również witraże przedstawiające Chrzest Chrystusa w Jordanie i rozesłanie Apostołów, wykonane w 1898 r. w Berlinie. Kościół poświęcony 13 stycznia 1946 r. pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Świątynia otoczona jest cmentarzem komunalnym, dawniej ewangelickim, założonym w drugiej połowie XIX w. Tu stoi otwarta dzwonnica drewniana
z dzwonem odlanym w 1613 r. i przetopionym w 1840 r.

Parafia Zajezierze erygowana w 1976 r. obejmuje filie w Boninie, Wysiedlu i Zagórzycach oraz Rynowie (remiza strażacka przystosowana do potrzeb kultu).